امام جعفر صادق(ع) ششمین پیشوای شیعیان در هفدهم ربیع الاول سال 83 هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود و پیروان اهل بیت(ع) را غرق در شادی و سرور کرد. ایشان فرزند بزرگوار امام محمد باقر(ع) و ام فروة دختر قاسم بن محمد بن ابوبکر بود. کنیه ی آن امام همام ابوعبدالله و لقب های ایشان صابر، طاهر و فاضل است. اما به دلیل آن که فقیهان و محدثان هم عصر پیشوای ششم شیعیان، آن امام را به درستی حدیث و راستگویی می شناختند، ایشان به « صادق » شهرت یافت.
امام جعفر صادق(ع) در دوران پیش از امامت، شاهد فعالیت های پدر عالیقدر خویش در نشر معارف دینی و تربیت شاگردان با بصیرت بود و همواره ایشان را در راه گسترش این دین الهی یاری می کرد. این امام والامقام پس از شهادت امام محمدباقر(ع) عهده دار پیشوایی شیعیان جهان به مدت 34 سال شد که در طول این مدت حکومت خلفای اموی همچون ولید بن یزید بن عبدالملک، یزید بن ولید بن عبدالملک، ابراهیم بن ولید و مروان حمار را درک کرد و همچنین حکومت سفاح و منصور از خلفای عباسی نیز در دوره ی امامت ایشان بود.
دوره امام جعفر صادق(ع)، دوره ی شکل گیری جنبش فرهنگی و فکری محسوب می شود، هنگامه ای که شرایط برای نشر حقایق اسلامی فراهم شد، زیرا چنین فرصتی پس از روزگار رسول خدا(ص) برای گسترش معارف اصیل اسلامی پدید نیامده بود؛ حکومت بنی امیه، خاندان اهل بیت(ع) و پیروان راستین آنها را به شدت کنترل می کردند و قانون منع حدیث را ایجاد کرده بودند تا آن که در سال های 129 تا 132 هجری به دلیل ضعف و سقوط بنی امیه این امکان برای امام جعفر صادق(ع) به وجود آمد تا فعالیت های علمی و فرهنگی خویش را آغاز کند.
ششمین پیشوای شیعیان با توجه به این فرصت مناسب فعالیت سیاسی- اجتماعی، نهضت علمی و فرهنگی پدر بزرگوار خویش را ادامه داد و پایه گذار حوزه ی گسترده ی علمی در رشته‏های مختلف علوم عقلی و نقلی آن روزگار شد و اینچنین شاگردان بزرگ و برجسته‏ ای را در این مکتب تربیت کرد. امام صادق(ع) فقه و دانش اهل بیت(ع) را گسترش داد به همین دلیل از ایشان به عنوان رییس مکتب جعفری نام می برند. مکتبی که اصلی ترین مرکز نشر سنت نبوی آن روزگار به شمار می رفت و تفکیک پیروان مذاهب مختلف در آن به سختی امکان پذیر بود. گستره ی دانش امام(ع) از یک طرف و سعه ی صدر ایشان در تعامل با مذاهب گوناگون از طرف دیگر سبب شد تا گروه گسترده ای از عالمان دینی به عنوان طالب دانش جعفری با این امام عالیقدر دیدار کنند. امام جعفر صادق(ع) بارها به کوفه برای بازنشر علوم و فقه اسلامی سفر کردند و در مسجد آنجا به آموزش پرداختند.
ایشان در رشته های گوناگون به رشد و پرورش شاگردان بزرگی همت گماشتند که از آن میان 12 تن به عنوان «اصحاب اجماع» شناخته و از دیدگاه امامیه، آنان معتبرترین مروجان تعالیم امام(ع) محسوب می شوند. در زمان امامت ایشان، شیعیان و طرفداران امام جعفرصادق(ع) نوعی پیوستگی فکری، عملی و تشکیلاتی را به وجود آورده بودند و امام(ع) با وجود چنین شرایطی ظلم و ستم خلفای آن روزگار را آشکار می ساخت و به منظور تبلیغ ولایت و امامت، نمایندگانی به مناطق مختلف از جمله خراسان می فرستادند.
فشار گسترده ی سیاسی حکام اموی و عباسی گویای این حقیقت بود که یاران امام(ع) به خاطر در امان ماندن از جور حکومت وقت، «تقیه» را در پیش گیرند. توجه امام صادق(ع) بر این امر، نشان دهنده ی فعال بودن این تشکیلات به صورت مخفی و تصمیم جدی حکومت بر سرکوب کردن حرکت های شیعی است. جاسوسان اموی و عباسی رفت و آمدهای امام جعفر صادق(ع) و اصحابشان را زیر نظر می گرفتند و اگر فردی می خواست با امام(ع) دیدار کند با کمال احتیاط این عمل را به انجام می رساند. زیرا اگر دستگاه خلافت فردی را می دید که به اهل بیت(ع) اظهار محبت می کند، سرنوشت ناگواری در انتظار او بود.
سرانجام امام جعفر صادق(ع) در بیست و پنجم شوال 148 هجری قمری در 65 سالگی، به دستور منصور دوانیقی خلیفه ی عباسی، مسموم شد و به شهادت رسید.
**پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز شهادت امام جعفر صادق(ع) با «حجت الاسلام محمد فیضی» پژوهشگر، محقق و مدرس دانشگاه به گفت وگو پرداخته است.
حجت الاسلام محمد فیضی شرایط جامعه ی عصر امویان و عباسیان را اینگونه شرح داد: نکته ای که نباید از آن غافل شد، شرایط روزگار امام جعفر صادق(ع) است. عباسیان تازه عهده دار حکومت شده و امویان بعد از یک دوره آزار و اذیت از میان رفته بودند، آنچه در این میان مهم جلوه می کند؛ نقش عباسیان است. آنها برنامه های خود را با خونخواهی آل ابیطالب(ع) شروع کردند و همین موضوع سبب شد تا در آغاز حکومت نتوانند زیاد بر شیعیان سخت بگیرند اما به مرور در دوره ی منصور عباسی و با توجه به خطری که از ناحیه ی نفوذ مذهبی رهبران شیعه به ویژه امام جعفر صادق(ع) احساس کردند، سخت گیری بر خاندان اهل بیت(ع) را در پیش گرفتند.
این پژوهشگر و محقق با اشاره به سرکوب شیعیان به وسیله ی خلفای عباسی اظهار داشت: از جمله حقایقی که کمتر در تاریخ مطرح شده وجوهاتی(پول) بود که از طرف خلفای عباسی میان شیعیان پخش می شد که امام جعفر صادق(ع) با آن برخورد و شیعیان را از دریافت آن منع می کردند.
حجت الاسلام محمد فیضی در مورد اینکه چرا امام جعفرصادق(ع) برای رسیدن به حکومت اقدامی نکرد، گفت: امام(ع) به منظور آگاهی مردم، مسیر فرهنگ و علم را در پیش گرفتند و به همین دلیل به جای فعالیت سیاسی، به روش فرهنگی و علمی روی آوردند اما این بدان معنا نیست که از سیاست دوری کرده باشند؛ برای نمونه ایشان نمایندگانی را برای تبلیغ اسلام به نقاط مختلف از جمله خراسان می فرستادند.
این مدرس حوزه و دانشگاه درباره ی نحوه شهادت ایشان یادآور شد: فعالیت های علمی و فرهنگی امام(ع) زمینه ساز از میان رفتن جهل مردم شد. همچنین تساهل و تسامح(به آسانی با کسی برخورد کردن) مذهبی باعث شده بود که در کلاس های درس ایشان افرادی از گروه ها و قبیله های گوناگون حضور داشته باشند و این امر سبب به وجود آمدن نوعی نشاط علمی در جامعه می شد که حکومت عباسی و به ویژه منصور از آن احساس خطر می کردند به همین دلیل نقشه ی قتل آن امام همام را طراحی کردند و سرانجام ایشان را به شهادت رساندند.
حجت الاسلام فیضی در پایان سخنانش خاطرنشان کرد: امام(ع) به عنوان فرزند پیامبر(ص) و امام شیعیان دارای همان صفات رسول خدا(ص) همچون صدقات پنهانی، شکرگذاری، سخاوت، عبادت، حلم و ... بودند. امامان معصوم(ع) انسان های کاملی هستند که تمام رفتارهای اجتماعی و شخصی آنها باید سر لوحه ی جامعه ی کنونی قرار گیرد. باید تمامی بُعدهای شخصیت آنان را مورد بررسی قرار داد و به مطالعه ی رفتار و ویژگی های برجسته ی اخلاقی امامان پرداخت تا اینگونه جامعه به رشد و تعالی دست یابد.

منبع: ایرنا

انتهای پیام/